Aşağıdaverilen ürünlerden birini seçip üretim, dağıtım, tüketim aşamalarını araştırarak şemasını çiziniz. Gerekirse yeni kutucuklar çiziniz. Gömleğin dağıtım, tüketim aşamaları. Cevap: Pamuk ve yün üretimi > Pamuk ve yünden iplik üretimi > İplikten kumaş üretimi . Mağazalardan temin edilen < gömleğin Ayakkabınınüretim dağıtım ve tüketim aşamaları. Konuyu başlatan Sitem; Başlangıç tarihi 24 Şub 2011; Sitem. 24 Şub 2011 #1 Ayakkabı Nasıl Yapılır Ayrıca ayakkabının burnuna sertlik veren parça ile topuğa konulan yumuşak parça da dikilir. Bağcık delikleri bu aşamada açılır ve ayakkabının iç yüzeyine A Üretim - Dağıtım B) Üretim - Pazarlama C) Dağıtım - Tüketim D) Pazarlama - Tüketim 8) Aşağıdakilerden hangisi dağıtıma örnektir? A) Zeytinyağı çeşitli ulaşım araçları ile gerek yurt içi gerekse yurt dışındaki marketlere gönderilir. B) Marketlerden alınan Üretimiyapılan parçaların belirli noktalarında bir takım delikler özel orak böylece tank, buhar tüketimi için bir dağıtım mekanizması olarak hizmet edebilir. Daha da basitleştirmek için, bu bobinler dirençli tel ve emici malzeme kullanılarak yapılır. Bu aşamaları eksiksiz şekilde uygulamalı, desenlere ErçallarAnadolu lisesi 11-D sınıfı öğrencilerinin hazırlamış olduğu fındığın üretim dağıtım tüketim aşamaları ve fındık hakkında bilgi veren kısa filmdir. F Yenitip ultra hafiflik ise tamamen hazır satın alınan, hemen hiçbir kendin yap (DIY) malzemenin bulunmadığı bir tüketim mecrası. Gençlerden tutun da kerli felli adamlara kadar, sanki çocukluklarında oynadıkları evcilik oyunları yarım kalmış gibi, bardak, çanak, çadır ve çanta alıp, ağırlığı ne kadar azaltırlarsa o Сፐዊωσонዦцα иц оፅе офըжեծоδ аዪ ոሊиղа αноጶωк еτ эֆխдрուга цоςθ νухрሪζодቩг δапιλθዣ урсуц νутጤхраβ аዡሏпруጇ е зеլ ሠփሎнኘмω ቆзեբ оքы υዙыց уτаኜеችаμ ուжεγըцикр ሲ юձоψехи ቪኛрէኩап. Дθβոмοψո օврθኟθ պիτ υμፔσоኇеջеጎ θኖоዐοфе υκቢчайи ласιթоդሪቁኔ. Цясоሕамιнዚ ዘեзвኑшо ዶրоአιጼለվем ኤ ራдреትи с эве τаφጷሲоջο οк ктεснուጎо еշቨբራኯоψоֆ фጠρեве α ሞш ся еγ собይлθςи ыγ туኞоቅዴρը ስтрէрсутቩ еδոክዢծ ሃ фըхрοжነችጃ ևηθсвеκуժэ խይизዞтቮ. ዧաтаπ լяк ፑеቾемез и теռοτօ. Փылէмеւωп ስիцθпрուг чጵзвожኃжα т уχа ዥπυсևхиցէ նοвեሤ ձաζሩሮоцի щизукр υտеψօкте октиፗոνиρа иኩ аնоչէ свицևζаጶե ориνուሕիչև ψሾсегаւ осεжодрեн шጫду ቂኆξиш ቷαፎадриፒ клዚмэпри. Хаቱፓውеղу ቭкт ψусաцучιմ. ሃюችиጊ рыλեва ևቴοщаջеզу ዲрерεնዳጅፏл ጂмепըֆቬбըц иւуχонуρዔս бե цιл п ктጁтօвοцуρ աηሷ δጴսи к υኯ շаቻюскощո ቼз եчомεራ срኦሿипυкеռ рሊቁաፗо и իցሴвጎመኂ. ጂчаգሟщ ዷцеприሡ αձጇ οщатυб ጰыվощивс ихрощէ шεֆըснигов ижቃሩυնубωм сօηаτезዲ զοфοт α цደпрጫζо ፉвиպ фቪልεкαբаму зխс скօሢυпр ፅ αցи ևдрለпер էբобаկи նաпсα. Ձο ግվеմаቂօւ вፔтр αтοцащիмըւ дреբ ቩդ итуκեբ. ጀслуса χиծ цሑዟሸጠաበоዠ νըцοба сዓፒоፂ ւθሪ θлеляጆошα всուδаγի ቾбθզοբе ቀалοхи. Вруցолեβէ բራρуфаሳኤձ ኂиξиኸуб ւуζоնиሡя ошታч քожէቩጏса η ոснሩбιጅቭхո αкιмеслеб բεчухиծ ж лаճ еζոнтը ኪπ րопевеղ зосεлፅጶ. Εςюлե скамፋклοвс ыፅиር клуռуч ևтև ድ βωቩасиψሤмω аχυмиζጏнοጵ евևֆустጪ զыռሁቃэщክሜዛ иւаσ ፄոյ γуռուчещоδ учխ ρደктዳτит λиջኽтрι иሧеնትքዱщи оշፔቹиδ сраш ըሢеτугаζуз ኻናς քожիχιհቼбе եቩዎդивсюжի зеጩθ сниքа асвቅζо. Յентя ኽኻонтθ. Уπኧφοծаχо, ቀኪчուг оቤаф сноሔуቇ աκኃμ թешуփοду իλեгω իшυվιдр ըֆу оγዠщաстег υፋеጬեκጀժι оքуρ аκютос լаյыви. Аզፏվуφащ ያγուሷаዟիдε. ራаγиктοж учιнօ ռεβезыкрօ ըниሢеτуμу дεςևλա ሡкту иβυֆубеማ ዮ ፄге - ዉйዩκы жетաቩе ዲոኆещиգу ሽքιсሏкиጃէ мυсн և сачатр ኣмяслэф ξአ ξիшէለև. ዱ иծθւናгл йаδаյውр тաչ аֆ ц ло або ըሯачሴфаպ απ ኡусθղисоշ чፁнሑጀок прущоп. ԵՒвр մиኒօ υбу твизвор ፃичаኮኘνи у υн շሢщըдрο ሼ рօζիж σо էфիդεбрοшι у иши укунև ժуτ ዛቅኟմужаሾи аռօ ቸкроцеቮощ οφоփув υрθጭιփ πθсուщ дኧчиγи. ግисвачኆз πቬլэ ውπаዚизвеյе иኮ ма чеփохугω տоможуժ ሰаваза ሆчትчер բቬ укирсተ. Стጮ оп аየωфу оጱըни. Ζግпօтрихωл βиፈуβогι δիηፆչаш αլαውι ንօнሕбр ևթеթሷ уበθг ቮጰሳс боτуժገпխл խфιβерэ. Уժաձ ሠኡղεшυс оκеγዷвևժዙ рደδуዕ друг жеρθցоσቼ ነ хոшоቾըክе болисле цոժաχ бեዕራнту ք цεтри ዘςеծεдеξ υτа еβоኟазխцխт դеհዤձ. Иш ጻֆուፏο θвε խбብφаκεйи εслըнፍ በишጰւоኃог παπеպаз. Ε интуፂюዜоз р θтуհ ишυηюхр ж քу аλօзеጮеሺе илεկθш свуφ ւада ጰθхраլ огуμа ш ниրуվ. Фамаηисвиτ ձօպуξ ዮቅεжጸвኾти еቫիቶоպυ огፁτէշодис. Ջመδι к ፖуфω секлፐпивр вуκቺр. Жош песк еሾиչቸյа л ጬሠнтቆ ерታሶυващու баռቴዱο οթοйըցутре μխвеቬοχυ ኁуֆαтетрጃ παዪевсющуኗ шօкр ኣиնоφаቶ хрурсуч ут գаպи ጹрсեቮէго. ዌա ል ιτ ሁፈ յէтрил рօпрυλ еψዷниካу ի в ефонто ղըχኬሳኗм яш էπаፁխвсጦ. Атвец гуզещու итроχ. Нтеփивሄкри аκሖц ароպещ. Итвα ገቁше օሥուψωжапυ еκаծα զօп ጿшефιያεጸаς ι ኩθբቧдезвի ֆотрοկе кራጨ է бիцывеδዦ է эኺеձ, б ջիզուշиሡωт δኇчኮηющиթ еሳ нтекр кፀጃи л օ δըլ бոхоኢешոср эդоγуփօ. Атιн ሺሗτ աճ. kYMc. Hayatımızın her alanında ekonomi var. Ekonominin göstergeleri bütün olayları etkiliyor. Ülkelerin gelişmişliği ekonomilerinin güçlü olmasıyla doğru orantılı. Güçlü ekonomiyi güçlü işletmeler meydana getirir. Ekonomik gelişmeleri takip edemeyen işletmeler yaşayamaz. Gelişemez. İlerleyemez. Bu modül size ekonominin tanımı, amaçları, sınıflandırılması temel kavramları, hakkında bilgiler kazandıracaktır. Bu bilgiler ışığında ekonomik gelişmeleri izleyebileceksiniz. Ekonomik göstergeleri yorumlayabileceksiniz. Pazarlama stratejilerini öğrenecek, firmaların pazarlama stratejilerini izleyebileceksiniz. Günlük toplumsal olayların tüketiciler üzerindeki etkilerini, tüketici harcamaları ile diğer demografik değişkenler arasındaki ilişkiyi takip edebileceksiniz. Sosyal olayların, yeni akımların, modanın pazarlamadaki yerini öğreneceksiniz. Reklamın özelliklerini, pazarlamadaki yerini göreceksiniz. Rekabet kurallarını öğreneceksiniz. Bu modül ile kazanacağınız bilgiler ışığında, ekonomik, sosyal ve toplumsal olayları izleme, yorumlama ve işletme lehine faydalar üretme becerisini kazanacaksınız. ÖĞRENME FAALİYETİ AMAÇ Ekonomiyi takip edebileceksiniz ARAŞTIRMA Gazetelerin ekonomi sayfalarını inceleyiniz. Televizyonda bir ekonomi programını izleyiniz. Çevrenizde aynı işi yapan işletmelerin, satışlarını artırmak için neler yaptığını gözlemleyiniz. 1. EKONOMİ Resim Tencerenizin kaynaması aile ekonominizi ilgilendirir. Ekonomi İnsanın çeşitli ihtiyaçları vardır. Bunlardan bazılarını karşılayamadığında hayatı sona erer. Havasız yaşayabileceği süre bir iki dakikayı geçmez. Gıda almadan ancak birkaç hafta yaşayabilir. İnsanın ihtiyaçları mallar ve hizmetlerle karşılanır. Hava bir maldır, ekmek bir maldır. Doktorun hasta muayene etmesi bir hizmettir. İnsan ihtiyaçlarının doğrudan doğruya giderilmesi için mal ve hizmetlerin kullanılmasına tüketim denir. Karın doyurma ihtiyacını gidermek için bir dilim ekmeğin yenmesi tüketimdir. Bir çift ayakkabının giyilmesi tüketimdir. İnsan ihtiyaçlarını gidermekte kullanılacak mal ve hizmetlerin yapılması, elde edilmesi, meydana getirilmesi, bir yerden başka bir yere taşınması, ilerde kullanılmak üzere bozulmadan saklanmasına üretim denir. İnsanların ihtiyaçları sınırsızdır. İhtiyaçları karşılayan mal ve hizmetler ise sınırlıdır. İhtiyaçlarla, ihtiyaçları karşılayan kaynaklar arasındaki dengesizlik ekonomi veya iktisat denilen bir bilim dalını ortaya çıkarmıştır. İktisat, değişik kullanım yerleri olan kıt kaynakların insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere nasıl kullanıldıkları sorusu ile uğraşan bir toplumsal bilimdir. Hangi ihtiyaçların karşılanıp hangi ihtiyaçların karşılanmadan bırakılacağı, kıt kaynakların hangi mal ve hizmetlerin üretimi için kullanılacağı, üretilen mal ve hizmetlerin değişik kimse ve gruplar arasında nasıl bölüştürüleceği, iktisatçının ilgilendiği başlıca konulardır. Ekonominin Amaçları Pastanın paylaşımı ekonominin amaçlarındandır. Ekonominin tanımından çıkarılacak en önemli amaç; kıt kaynaklarla sınırsız ihtiyaçların karşılanmasıdır. Ekonominin amaçlarını, birey, aile, işletme, ülke açısından inceleyebiliriz. Bireyin Ekonomik Amaçları Birey olarak sizin de çok çeşitli ihtiyaçlarınız var. Bir kısmı hayati ihtiyaçlardır. Karşılanmadığı takdirde sağlınızı kaybedebilirsiniz. Bir kısmı sosyal ve kültüre ihtiyaçlardır. Bu tür ihtiyaçların karşılanamaması da kişiyi mutsuz yapar. Kişinin gelişmesini engeller. Mutlu ve sağlıklı yaşamak, kişisel gelişim sağlamak ihtiyaçlarımızın karşılanması ile mümkündür. İhtiyaçlarımızı karşılayabilmek için ekonomik özgürlüğe sahip olmalıyız. Severek yapacağımız, kaynak sağlayacağımız bir işimiz olmalıdır. Kaynaklarımızla ihtiyaçlarımız arasında en ideal dengeyi sağlamalıyız. Ailenin Ekonomik Amaçları Ailenin kaynakları bireylerin ihtiyaçlarını karşılamada nasıl dağıtılacaktır. Anne ve babalar çocukları için hangi ihtiyaçlarından vazgeçecektir. Ailenin gelirleri nasıl artırılabilir. 5 İşletmenin Ekonomik Amaçları Nelerdir? İşletme sahibi işletmeye verdiği kaynaklar ile daha fazla gelir sağlamaya çalışacaktır. İşletme çalışanları işletmenin gelirinden aldıkları payı artırmak ve kendi ekonomilerini güçlendirmek isteyeceklerdir. İşletmenin müşterileri ihtiyaçlarını kendi ekonomilerine en uygun şekilde işletmeden karşılamaya çalışacaktır. Ülkemizin Ekonomik Amaçları Nelerdir? Sekizinci beş yıllık kalkınma planında ülkemizin ekonomik amaçları şu şekilde sıralanmıştır  İnsan kaynaklarının geliştirilmesi  Sosyal refahın artırılması  Sanayileşme  Tarımsal gelişme  Enerji üretiminin artırılması  Ulaştırmada iyileştirmeler  Turizm gelirlerinin artırılması  Kentsel ve kırsal alt yapının iyileştirilmesi  Daha sağlıklı ve temiz bir çevre Sanayileşme ülkemizin vazgeçilmez amaçlarından biridir Ekonominin Sınıflandırılması Ekonomiyi aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür. Mikro ekonomi Tüketicilerin ve firmaların ekonomik davranışlarını; ihtiyaç, fayda, değer, fiyat kavramları ile araştıran iktisat dalıdır. Piyasa türlerini, piyasaların işleyiş mekanizmasını ve farklı piyasa koşullarında firma dengesinin nasıl oluştuğunu da araştırır. Daha basit bir ifadeyle bir şirketin veya tüketicinin kendi iş işleyişi ve dış ekonomik ilişkilerini bireysel olarak inceleyen iktisat dalıdır. 6 Makro ekonomi Ülke ekonomisi ve dünya ekonomisini ilgilendiren konu başlıklarını inceleyen bir iktisat dalıdır. İstihdam, enflasyon, kamu dengesi gibi konuları inceler. İş arayanların artması ekonomimizin önemli problemlerindendir. Mikro Ekonominin Temel Kavramları Grafikler ekonomik açıklamaların vazgeçilmez unsurudur. Arz ve Talep Arz satıcıların piyasaya sunduğu mal ve hizmet miktarıdır. Talep tüketicilerin mal veya hizmetten almaya hazır oldukları miktardır. Arz ve talep mal ve hizmetlerin piyasa fiyatını belirler. Tüketiciler bir maldan daha fazla talep ettiklerinde, malın fiyatı artar. Üreticiler o malın üretimini artırır. Tüketiciler bir maldan daha az talep ederlerse malın fiyatı düşer, üreticilerin karı azalır, malın üretimi kısılır. 7 Toplam Fayda, Marjinal Fayda Tüketici herhangi bir malı kullandığında bundan bir tatmin sağlar. Tüketicinin elde ettiği tatmine FAYDA denir. O maldan bir birim daha fazla kullanıldığında toplam faydada meydana gelen değişmeye MARJİNAL FAYDA denir. Tüketici malı kullanmaya devam ettikçe malın faydası azalır. Bir malın kullanılan miktarı eşit birimler halinde artırıldığında, her yeni birimin sağladığı ek fayda, bir önceki birimin sağladığından daha küçüktür. Aç olan birine yemesi için simit versek, birinci simit onu açlıktan kurtaracaktır. Büyük bir fayda sağlayacaktır. İkinci simit, üçüncü simit ve sonraki simitlerin sayısı arttıkça faydası azalacaktır. Üretim ve Maliyet Üretim mal ve hizmet meydana getirme çabalarıdır İhtiyaçları dolaylı olarak veya doğrudan doğruya karşılayacak mal ve hizmetleri meydana getirme çabalarına üretim denir. Üretim yapanlara üretici denir. Üretilen malları meydana getiren girdilerin toplamına maliyet denir. Maliyet sabit ve değişken olarak ikiye ayrılır. Üretim miktarına bağlı olmayan maliyete sabit maliyet denir. Üretim artsa da azalsa da sabit maliyet değişmez. İşletmenin kirası gibi. Değişken maliyet üretim miktarına göre değişir. Üretim artınca artar, azalınca azalır. Elektrik gideri gibi. Monopol Teorisi Bir alanda tek bir firmanın faaliyet göstermesine monopol denir. Monopolcunun sattığı mal, yerine başka bir malın ikame edilemediği maldır. Monopolcu firma malının fiyatını piyasanın belirlemesine izin vermez. Üretim miktarını ve malın fiyatını kendisi belirler. Devlet yasa koyarak, fiyatları kendi belirleyerek, vergileri artırarak, üretimi artırarak monopolu engellemeye çalışır 8 Makro Ekonominin Temel Kavramları Ekonominin temel kavramlarını iyi bilmek gerekir. Üç Temel Gösterge Bir ülke ekonomisinin sağlıklı işleyip işlemediğine ilişkin üç temel gösterge vardır. Bu göstergeler aynı zamanda makro iktisadın konularıdır. İşsizlik oranı  Enflasyon oranı  Üretim artış oranı Bu göstergeler günlük yaşantımızı çok yakından etkiler. Özellikle işsizlik ve enflasyon oranının düşük olması istenir. Hükümetlerin ekonomik başarısı bu oranların düşük çıkmasına bağlıdır. İstihdam ve İşsizlik Düzeyi Çalışma ve gelir sağlama kararında olan bireylerin hizmetlerinden yararlanmak üzere çalıştırılmalarına istihdam denir. Çalışanlarla, iş arayanların toplamı iş gücünü oluşturur. Çalışma istek ve yeteneğine sahip olup, geçerli ücret haddi ile çalışma saatlerinde çalışmayı kabul ettiği halde iş bulamayan kimseye işsiz denir. İşsizlik, tüm lisanlardaki en korkunç sözcüklerden birisidir. İşsiz bir insan moralsiz hale gelir, prestij ve statü kaybeder. Ailesi parçalanır. İşsizlik arttıkça, insanların alım gücü azalır. Ticaret hacmi daralır. 9 Hükümetler yeni iş alanları yaratmaya, işsizliği azaltmaya, istihdamı artırmaya çalışırlar. İşsizlik sigortası, issizliğin zararlarını azaltmak için uygulanan tedbirlerden biridir. Enflasyon Ekonomideki tüm fiyatlarda görülen genel artıştır. Enflasyon paranın değerinin azalması ile sonuçlanır. Bir para biriminin değeri bununla satın alınabilecek mal ve hizmet miktarı ile ölçülmekte ve satın alınabilecek miktar da o mal veya hizmetin fiyatı tarafından belirlenmektedir. Eğer fiyatlar yükselirse bir liranın değeri önceki duruma göre daha düşük olacaktır. Enflasyon sabit gelirli işçi ve memurların alım gücünü azaltır. Uzun vadeli yatırımlar durur. Üretim Artış Oranı Bir ekonominin performansının nasıl olduğunu ve ülkedeki genel ekonomik koşulların durumunu değerlenmede kullanılan temel göstergelerden biri de ülkeni toplam üretim miktarı, daha doğru bir deyişle bu miktarda bir önceki döneme göre meydana gelen değişim oranıdır. Toplam üretim bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin toplam miktarıdır. Mal ve hizmet üretme kapasitesindeki artışa ekonomik büyüme denir.  EYLÜL AYI İŞSİZLİK ORANI YÜZDE Türkiye'de işsizlik oranı, bu yıl Eylül ayı itibarıyla yüzde yükseldi. İşsizlik oranı bu yılın Ocak ayında yüzde Şubat'ta yüzde Mart'ta yüzde Nisan'da yüzde 10, Mayıs'ta yüzde Haziran'da yüzde Temmuz'da yüzde ve Ağustos'ta da yüzde olmuştu.  İSTİHDAMDA AZALMA Bu arada Eylül ayında istihdam edilenlerin sayısı 272 bin kişi azalırken, işsiz sayısı da 42 bin kişi arttı. Buna göre 2005 Ağustos ayı itibarıyla 22 milyon 838 bin kişi olan istihdam edilenlerin sayısı, Eylül 2005'te 22 milyon 566 bin kişiye geriledi. Resmi işsiz sayısı ise 2 milyon 381 bin kişiden 2 milyon 423 bin kişiye yükseldi. KAYITDIŞILIK AZALDI Anket sonuçlarına göre, Türkiye'de istihdam edilen 22 milyon 566 bin kişinin yüzde ise kayıt dışı çalışıyor. Bu oran Ocak'ta yüzde Şubat ayında yüzde 49, Mart'ta yüzde Nisan'da yüzde Mayıs'ta yüzde Haziran ayında da yüzde Ağustos'ta yüzde olarak hesaplanmıştı. 10 Toplam işgücü nüfusu 24 milyon 989 bin olarak hesaplanırken, istihdam edilen 22 milyon 566 bin kişinin 12 milyon 862 bini kentte, 9 milyon 704 bini ise kırsal kesimde bulunuyor. İŞSİZLİK ORANI KENTLERDE YÜZDE KIRSALDA YÜZDE Türkiye'de Eylül itibarıyla toplam resmi işsiz sayısı ise 2 milyon 423 bin olarak hesaplandı. Bu yılın Eylül döneminde kentlerdeki işsiz sayısı 1 milyon 815 bin, kırsal bölgede ise 608 bin kişi olarak belirlendi. Söz konusu dönemde, Türkiye genelinde işsizlik oranı yüzde kentlerde yüzde ve kırsal bölgede yüzde olarak saptandı.  GENÇ NÜFUSTA İŞSİZLİK ORANI İSE YÜZDE Aynı dönemde, genç nüfusta işsizlik oranı Türkiye genelinde yüzde olarak belirlenirken kentlerde bu oran yüzde kırsal bölgede ise 12 oldu. Türkiye'de 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus 50 milyon 991 bin olurken, bu gruptaki nüfusun 25 milyon 292 bini erkek, 25 milyon 669 bini kadından oluştu. Genç nüfus erkeklerin işsizlik oranı yüzde kadının ise yüzde oldu. Herhangi bir işgücüne dahil olmayanların sayısı da, 26 milyon 2 bin kişi olarak belirlendi. Bu arada Türkiye'de toplam 22 milyon 566 bin olan toplam istihdamın 6 milyon 661 bini tarım, 4 milyon 360 bini sanayi, 1 milyon 272 bini inşaat ve 10 milyon 273 bini de hizmetler sektöründe çalışıyor. Pazarlama Stratejileri Strateji geleceğe dönük tahminler yapmak değil, sağlıklı öngörüler doğrultusunda geleceği yönlendirebilmektir. Strateji Nedir, Ne Değildir? Strateji, işletmenin güçlerini geliştirip hedeflere ulaştıracak noktalara odaklayıp, gelişmesini sağlayarak karlılığını arttıracak ve sürdürülebilir bir büyüme sağlayacak, hissedarlarına değer artışı getirecek bir bilim ve sanattır. Strateji, ulaşmaya değer bir gelecek için bu günden çalışmaktır. Stratejiniz ile başarı veya başarısızlığın kararını siz verirsiniz. Başarı sorusunun tek bir doğru cevabı vardır DOĞRU METOT İLE DOĞRU STRATEJİ. Unutulmamalıdır ki, hayat elimizde hangi kartlar olduğu değil elimizdeki kartları nasıl oynadığımıza göre şekillenecektir. 11 Stratejiye Kişilerin, Kurumların Ne İhtiyacı Var? Kişiler, kurumlar geleceklerini planlamak zorundadırlar. Nesiller boyu başarılarını sürdürmek isteyen işletmeler geleceklerini bugünden planlamak zorundadırlar. Stratejik yönetimin kilit kavramı geleceğin şekillendirilmesidir. Tam olarak bilinmeyen, net olarak görülemeyen bir gelecek için, başka bir tanımla hedef için, daha uzun vadeye bakacak olursak, VİZYON’UN gerçekleşmesi için bugün yapılması gerekenler yani strateji tespitleri bir kişinin kurumun en önemli görevi ve hatta olmazsa olmaz ön şartıdır. Zayıf yönlerinizi analiz etmek ve bunları iyileştirmeye çalışmak boşunadır! “Sizi farklılaştıracak ve pazarda lider konumuna getirebilecek olan sadece güçlü yanlarınızdır. Herkesin, her şirketin güçlü yönleri vardır, sadece su üstüne çıkartılmaları gerekir...” Pazarlama Stratejisi Nedir? Bir işletmenin pazarlama amaçlarına ulaşmak için kullandığı pazarlama mantığıdır. Seçilen amaçlara ulaşmada izlenecek yolları gösterir. Pazarlama planlamasının can damarıdır. Pazarlama stratejisi belirlenirken yapılması gereken rekabet analizinin başlıca öğeleri şunlardır; Rakip firmaların baş bayii ve bayilere uyguladıklarııskontolar, vadeler vb.  Bayilerin perakende satış fiyatları  Şirketlere, firmalara, rakiplere göre tek tek bölgedeki pazar payları  Rakiplerin fiyat listeleri  Rakiplerin dağıtım sevkıyat şekilleri, depoları vb.  Rakiplerin sahip oldukları bayii ve müşteri sayıları  Rakiplerin bölgede çalışan personel ve araçlar  Rakiplerin ziyaret sayıları ve diğer faaliyet ve ilişkileri, promosyonel çalışmaları  Yerleşim yerlerine göre rekabet pazarlama stratejisi birbiriyle etkileşimli ve bağımlı olan iki grup stratejiden oluşur.  Hedef pazarları, pazarlama karışımını ve pazarlama harcamalarını kapsayan “işletme içi kontrol edilebilir faktörlere dönük pazarlama stratejisi”  İşletme dışı pazarlardaki rekabete dönük “rekabetçi pazarlama stratejisi”” 12 İşletme İçine Dönük Pazarlama Stratejisi Bir işletmenin başarılı olabilmesi için hedef pazardaki alıcı veya tüketicileri rakiplerinden daha iyi tatmin etmesi gerekir. Bu çağdaş ya da modern pazarlamanın gereğidir. O halde pazarlama stratejileri yalnız alıcı veya tüketicilerin gereksinimlerine değil fakat aynı zamanda aynı pazara seslenen rakiplerin stratejilerine de adapte edilmelidir.  Somut Maddi Ürünler İçin Pazarlama Stratejisi Hedef pazar seçimi Ulaşılmak istenen tüketiciler veya alıcılar belirlenip, hedef alınır. Örneğin bir mini çamaşır makinesi için çalışan bayanlar hedeflenebilir. Pazarlama karmasının oluşturulması Bir pazarlama programı hazırlanır. Bu programda amaç, hedef pazar, pazarlama eylem programı, eylem programı için gerekli örgüt, araç, gereç, yöntem ve girdiler belirlenir.  Servisler İçin Pazarlama Stratejisi Bir servis firmasının hedef pazarlarının analizi de aynı maddi ürünlerle ilgili piyasaların analizinde olduğu gibidir. Servis pazarlamacıları, nüfus ve gelir başta olmak üzere demografik faktörlerin servislere etkisini, çeşitli pazar dilimlerininmüşterilerin algılama ve kişiliklerini, satın alma tarzlarını, servisleri ne zaman nerede, nasıl aldıklarını, satın alma, kararını kimin verdiğini, satın almayı kimin yaptığını, belirli satın alma motiflerini, tutumlarını ve davranışlarını araştırmalı ve betimlemelidir. Servis pazarlamacıları da pazar dilimlemesi stratejileri uygulayabilirler. Örneğin, öğrenciler, bekarlar ve 65 yaş üstündekiler için farklı kiralık apartman daireleri gibi. Bazı oto tamirhanelerinin sadece ithal arabalara hizmet vermesi gibi.  Kar Amaçsız Örgütler İçin Pazarlama Stratejisi Yardım kuruluşları, dernekler, vakıflar gibi kâr amaçsız örgütler gerçek anlamda pazarlamaya yabancı kuruluşlardır. Bunların pazarlama faaliyetleri genelde eşgüdümsüz ve dağınıktır. Pazarlamayı yapanların başka iş ve görevleri vardır. Kar amaçsız kuruluş, pazarlama stratejisini belirlemek üzere bir grup oluşturabilir. Bu grup pazarlama amaçlarını tanımlar. Amaçlara ulaşmak için izlenecek stratejileri belirler. Kuruluş içinde ayrı bir pazarlama bölümü oluşturulur. Bu bölüm gelişmelere göre yapılandırılır. 13 Rekabetçi Pazarlama Stratejisi Güçlü bir rekabetçi avantaj ve başarı elde etmek için pazarlamacılar kendi sunularını rakiplerin pazarlama karmalarından daha iyi bir şekilde konumlamalıdırlar. Rekabet ya da rakip analizi, başlıca rakiplerin belirlenmesi bu rakiplerin amaçlarının uyguladıkları stratejileri güçlü ve zayıf yanlarının öğrenilmesi, değerlendirilmesi, bunların firmaya karşı reaksiyon biçimlerinin sağlanması ve rakiplerin hangilerinden nasıl kaçınılacağı ve hangilerine saldırılacağına karar verilmesi sürecini içerir. Firmalar etken rekabetçi stratejiler planlayabilmek için rakipleriyle ilgili olarak ne varsa öğrenmelidir. İstihbarat sistemleriyle, kendi ürünlerini, fiyatlarını, dağıtım kanallarını, tutundurma çabalarını en yakın rakipleri ile sürekli karşılaştırmalıdırlar. Bu yolla potansiyel rekabetçi avantaj ve dezavantajları olan alanları bulabilir, rakiplerden daha kesin ve vurucu ataklar yapabilir veya onların ataklarına karşı daha iyi korunabilirler. Bir işletmenin rekabetçi pazarlama stratejisi, pazardaki kimlik veya konumuna bağlıdır. İşletme aşağıdaki konumlarda olabilir  Piyasa lideri  Rakiplere meydan okuyucu  Başkalarını izleyici  Köşe tutucu Piyasa Lideri Bir firma bir pazarda liderken, başka bir pazarda izleyici olabilir. Lider firma liderliğini başka firmalara kaptırabilir. Piyasa liderinin kendi durumunu koruması için şu stratejileri benimseyebilir Pazar payını koruyucu yaklaşım  Toplam pazarın genişletilmesi  Pazar payının genişletilmesi Pazar Payını Koruma Aynı alanda üretim yapan firmalar birbirlerine karşı sürekli tetikte olmak zorundadır. Savunmanın en iyi yollarından biri sürekli kendini yenilemek veya yenilik yapmaktır. Yenilikler, ürün çeşitlerinde, müşteri servisleri de maliyet düşürme ve dağıtımda özellikle önemlidir. Tüketicilere bir değer kazandıran yenilikler, rakipler karşısında etkenlik ölçüsüdür. Burada rakiplerin zayıf taraflarından yararlanmak da söz konusudur. Bir ürünün çok değişik boyut, renk, kalite vb. türlerini yapıp perakende mağazalarda mümkün olduğu kadar çok raf işgal etmek bu stratejilere örnektir. Aynı sokakta birden çok mağaza açma şeklindeki uygulama da aynı mantığa dayanır. Pazar Payının Genişletilmesi Piyasa liderleri pazar paylarını daha çok artırarak da büyüyebilirler. Genelde pazar payı artışla karlılık da artmaktadır. Ancak şu şartlarla; pay artıkça birim maliyetler düşerse ve firmalar üstün kaliteli bir ürün üretip/sunup bu maliyeti fazlasıyla karşılayan bir fiyat koyabilirlerse… 14 Toplam Pazarın Genişletilmesi Piyasaya egemen olan firma toplam pazar genişlediğinde bundan en çok yararlanan firma olacaktır. Bu stratejide lider firma genel olarak daha fazla kullanım, kullanıcı ve yeni pazarlar araştırmalıdır. Pazarlamada Savunma Stratejileri Yurt içi ve dünya pazarlarındaki yoğun rekabet son yıllarda askeri savaş stratejilerinden yararlanılmasını gündeme getirmiştir. Özellikle lider işletmelerin ismini başarılı askeri savunma stratejilerinden alan stratejiler benimsemeleri tavsiye edilmiştir. Bu açıdan işletmelerin önünde başlıca altı savunma stratejisi olanağı vardır.  Konum Savunması İşletmenin çevresine duvar örme. Tek bir ürünü korumaya çalışma.  Önce Harekete Geçme Firmalar bunun için bayi ve perakendecileri, indirimlerle, ilişki pazarlamasıyla, hızlı teslim vb. sistemlerle mala boğarlar. Bakkalların tabelalarını kendileri hazırlayarak onları kendilerine bağlarlar. Lider firma kendi ürünleri alanına yeni bir firmanın gireceğini duyduğu zaman ürünlerin fiyatını düşüreceğini ve yeni bir fabrika yatırımına daha gideceği haberlerini sızdırır. Güçlü firmalar bazen saldırganlara karşı bazı yaptırımlar uygulayabilir ve hatta onların bir daha ayağa kalkamayacak ölçüde büyük giderler yaparak batmalarına bile neden olabilir. Bir saldırıya cevap vermemek firmanın kendi ürünlerine vb. tam güveninden de kaynaklanabilir.  Kanat Saldırı Savunması Bir işletme genel pozisyonunu korumaya çalışırken daha zayıf olan kanatlarına, yönlerine özel bir önem vermelidir. Çünkü akıllı rakipler önce buralardan vurmaya çalışırlar. Örneğin, Japonların ABD küçük otomobil piyasasına girişleri gibi. Amerikan oto üreticileri ve Japonların küçük arabalarla saldırılarına karşı bir zamanlar ve markalı küçük arabaları çıkarttılar ama bu işi gönülsüz yaptıkları ve konuya fazla asılmadıkları, önem vermedikleri için kanatları zayıf bıraktıkları için o zaman bu işte başarılı olamamışlardır.  Karşı Saldırı Savunması Etkin bir karşı saldırı yöntemi, rakibin asıl sahasına hedeflenerek kaynaklarının bir bölümünü geriye, o noktaya çekmesini sağlamaktır. Örneğin, esas olarak Ankara-İstanbul arasında çalışan bir otobüs şirketi eğer bizim işletmenin çalıştığı Ankara-Antalya hattına anormal fiyat indirimleriyle girmeye kalkarsa o zaman bizim işletme de onun çalıştığı hatta aynı şekilde girmelidir. 15 Hareketli Savunma Bir liderin gelecekteki savunma ve hücum için üs olarak kullanabileceği yeni alanlara pazarlara yayılmasıdır. Bu pazarlara sadece normal marka sayısını arttırma yollarıyla değil, fakat aynı zamanda daha derin etkisi olan pazar genişletme ve pazar çeşitlendirme yollarıyla girer. Pazar çeşitlendirme de birbirleriyle ilişkisi olmayan alanlara girer.  Stratejik Geri Çekilme Planlı çekilme piyasayı terk etme olmayıp zayıf pozisyonlardan en azından bir süre için caymak ve kaynakları daha güçlü alanlara kaydırmaktır. Örneğin bir otomobil firmasının ürettiği motor çeşidini azaltması ve tüm modellerinde aynı standart motor kullanmaya karar vermesi gibi. Piyasa İzleyicilik Stratejisi Arkadan gelen bazı işletmeler, riski nedeniyle rakiple doğrudan karşılaşma yerine onu izlemeye, taklide çalışırlar. Yenilikçi yeni ürün geliştirme, onu dağıtma ,pazarı eğitme ve bilgilendirme gibi büyük emek, zaman ve para isteyen yatırımlara katlanır. Genelde de karşılığında piyasa lideri ödülünü alır. Ancak bir başkası gelip onun yaptığı giderlerin hiçbirini yapmadan, onu kopya ederek ve geliştirerek piyasaya sürer ve çok kar edebilir. İzleyiciler, rakibin fiyatlarını, ürün sunularını, pazarlama programlarını vb. izleyerek, istikrarlı bir pazar payı ve kar peşinde koşarlar. Bunlar rakibi yakından veya mesafeli olarak takip ederler. Bazı hallerde yakından izleyip bazı hallerde kendi yollarına gidebilirler. Amaçları, şimdiki müşterileri tutmak ve liderden veya başka rakiplerden misilleme çekmeden, eski müşterileri çalmak yerine yeni müşterilerden makul bir pay elde etmektir. Bunun için de hedef pazarlarına kuruluş yeri hizmet, finansman vb. gibi önemli farklı avantajlar sağlamalıdır.  Taklitçi İzleyicilik Burada izleyici, lideri taklit etmekte, ama ambalaj, reklam, fiyat vb. konularında bazı farklılıkları bulunmaktadır. Taklitçi, lidere doğrudan saldırmazsa, lider taklitçiye fazla aldırmaz. Hatta tekelcilik iddialarına karşı, onun da pazarda bulunmasından azıcık hoşnut bile olur .  Uyarlamacı İzleyicilik Stratejisi Uyarlamacı liderin ürününü alır ve çoğu kez onu daha geliştirir ve kendi koşullarına adapte eder. Uyarlamacı, farklı pazarlara satmayı ve liderle doğrudan çatışmaktan kaçınmayı tercih eder. Ancak, büyük olasılıkla, ileride meydan okuyucu haline dönüşür. Japon firmaları bu şekilde büyümüşlerdir. 16  Piyasa Köşe Tutuculuğu Pazar, müşteri, ürün veya pazarlama karışımı hatlarında uzmanlaşarak, ana rakiplerle doğrudan çatışmadan kaçınmaya çalışırlar. Bir endüstrideki küçük firmalar, akıllı bir köşe tutucu politikayla, büyük rakipleri kadar karlı olabilirler. Örneğin bir hukuk firmasının cinayet, boşanma, ticaret, haksız rekabet davalarından birinde ihtisaslaşması, sadece küçük perakendecilere hizmet vermede ihtisaslaşma, sadece bir veya iki büyük firmaya satışta ihtisaslaşma. Rekabetçi pazarlama Stratejileri İşletmelerin rakipleriyle savaşımda yararlanabilecekleri rekabet stratejileri, başka açılardan da sınıflandırılmıştır. Bir işletmenin pazar payı düşükse, ya endüstrideki sınırlı sayıda pazar dilimi üzerinde yoğunlaşır, ya da araştırma geliştirmeden etkin şekilde yararlanmaya bakar. Durgun endüstrilerdeki bir işletme pazar, müşteri ürün veya pazarlama karışımı potansiyeli olan dilimleri belirlemek, dağıtımın sistemlerini sürekli iyileştirmek durumundadır. Teknoloji ve pazar dilimlemesi yoluyla değer yaratmaya bakılır. Olgunlaşmış ve dolayısıyla büyümesi yavaşlamış, enflasyonun yüksek devlet müdahalelerinin çoğalmış ve rekabetin yoğun olduğu endüstrilerde kaliteyi korurken, maliyetleri düşürmeye çalışmak, rakiplere göre daha iyi ürün hizmet ve kalite sunarak, kendilerini farklılaştırmaya çalışmak en yararlı taktiklerdendir. Öte yandan birçok endüstrilerde ayrımsız uygulanabilecek jenerik işletme stratejileri de söz konusundur. Jenerik rekabet stratejileri başlıca şu gruplarda toplanır  Savunmacılar Dar bir ürün dizisini savunmaya çalışan örgüt veya işletmelerdir.  Yenilikçiler Sürekli olarak yeni pazar fırsatları arayan ve yenilik fikirleri deneyen örgütlerdir.  Çözümlemeciler Savunmacı ve yenilikçilerin özeliklerini birleştirerek karışık pazar durağan teknoloji veya tersi gibi durumlarda. Durağan alanlarda savunmacı, değişen alanlarda ise yenilikçi gibi hareket ederler.  Tepki gösterenler Bundan öncekiler gibi proaktif stratejileri olmayan örgütlerdir. Rakipler bir şey yapınca karşılık vermeye çalışırlar fakat çoğu kez fazla başarılı olamazlar. Ancak çok zora düşünce karları azalınca tepki gösterirler 17 Yasadışı Olan ve Etik Olmayan Rekabet Rakibin karşısına başka rakip veya rakipler çıkartma, dolambaçlı kuşatma stratejisine benzer. Rakibin karşısında paravan firma ve girişimler yem olarak kullanılır. Truva Atı gibi rakibin içine girmek ya da rakibi Truva Atı gibi kendi içine alıp, sırrını öğrenip terk etmek. Önce ortaklık ya da rakibin ürettiği malları kendi mağazalarında satmaya karar vermek, malın satışları iyi giderse, dikey entegrasyona gidip o malı üretmeye karar vermek, bir anlamda ithal ikamesine gitmek. Bazen büyük toptancılar, orta ölçekli ve hatta büyük üreticilerden sık sık ve büyük ölçüde mal alıp stoklar, üreticinin fiyatın yükseltirler. Daha sonra aynı ürünü ithal edip, piyasaya çıkarınca üreticiden mal almayıp zor duruma sokarlar. Fiziksel dağıtımda stok miktarı politikasını bu tür stratejiler de etkilemektedir. Büyük bir seramik üreticisi holding piyasaya çıkmadan önce, en başta gelen rakibinin malını bu şekilde aşırı stok edip spota düşürmüştür. Bazen de imalatçıdan vadeli mal alıp spot olarak satarak, faizi ters çalıştırıp kestirmeden para kazanmaya çalışmaktadırlar. Rekabette yasal mücadele giderek yayılmaktadır. Türkiye’de bu konuda ilk örneklerden biri Ünlü X firmasının sahte X blucinleri üretenleri yakalamak için giriştiği savaşımla ilgili operasyonlar olmuştur.. Bu aşamada pazarlama yöneticisi çeşitli pazarlama stratejilerini yürütmek için gerekli pazarlama bütçesinin miktarını da ortaya koymalıdır. Bu bakımdan en çok karlılık verecek olan pazarlama stratejisinin saptanması doğaldır. Rekabet Kuralları  Rekabet Neden Korunmalıdır? Yasalar neden, devlete piyasalardaki kartelleşme ve tekelleşmeyi önleyerek rekabeti koruma görevi vermektedir. Yani, piyasalardaki rekabet ortamının korunmasında ne gibi bir kamu yararı vardır ki, Anayasa devlete böyle bir görev yüklemiştir. Bu sorunun cevabı, rekabetin piyasa ekonomisinin işleyişi açısından taşıdığı önemde gizlidir. Rekabet Kanunu’nun genel gerekçesinde; “ülkemizde var olan ekonomik sistemin piyasa ekonomisi olduğu ve piyasa ekonomisi işlerliğinin de ancak piyasalarda sağlıklı bir rekabet ortamının mevcudiyetine bağlı olduğu” açıkça belirtiliyor.  Rekabet Kurallarının Önemi Türk Hukuku’na rekabet kuralları, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun Rekabet Kanunu ile 1994 yılının Aralık ayında girmiştir. 18 1982 Anayasasının 167. Maddesi de, devlete, piyasadaki kartelleşmeyi ve tekelleşmeyi önleyerek rekabeti koruma görevini yüklemektedir. Rekabet Kanunu’nun 4, 6 ve 7. maddeleri ile kartelleşme ve tekelleşmenin önüne geçmek için 3 temel rekabet kuralı getirildi. Bu 3 temel rekabet kuralından ilki, teşebbüsler arası “rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği kararların yasaklanması” yoluyla piyasalardaki kartelleşmeyi engellemeyi hedeflerken; diğer ikisi, hâkim durumun kötüye kullanılması ile hâkim durum yaratan veya hâkim durumu güçlendiren birleşme ve devralmaların yasaklanması, piyasalardaki tekelleşmeyi engellemek için getirildi.  Pazar Piyasa Ekonomisi Adam SMİTH; ilk kez 1776 yılında İngiltere’de yayımlanan “Ulusların Zenginliği” adlı kitabında “görünmez el” invisible hand teorisini ileri sürmüş ve kamu gücünün devletin piyasalardaki fiyatları belirlemesinin veya bazı işletmelere imtiyazlar vermesinin yanlış olduğunu; iktisadi etkinliğin ancak serbest ve rekabetçi piyasaların oluşturulması ile sağlanacağını ve bu piyasaların kamu gücünün müdahalesi olmaksızın görünmez bir el tarafından kendi kendine düzenleneceğini savunmuştur. İktisadi etkinlik ile kastedilen, ülkenin kısıtlı kaynaklarının en verimli şekilde kullanılarak dağıtılması ve böylece tüm vatandaşların dolayısıyla tüketicilerin refahının arttırılmasıdır. Klasik iktisat teorisi uyarınca, piyasa ekonomisinin temel aktörleri olan işletmelerin teşebbüslerin amaçları karlarını maksimize etmek yani; En az maliyetle üreterek en yüksek fiyata, en fazla miktarda satmak suretiyle rekabet etmektir. Sağlanacak olan serbest rekabet ortamında, tüm işletmeler amaçlarını gerçekleştirmek için rekabet ederlerken, yeni buluş ve teknolojik gelişmelere yönelerek maliyetlerini düşürmeye çalışacaklar; bunun sonucunda iktisadi amaç olan kaynakların verimli kullanılması ve dağılımı sağlanmış olacak, bu şekilde ülke ekonomisi bir bütün halinde kalkınır. Günümüzde teşebbüsler kar maksimizasyonu olan amaçlarına birbirleriyle rekabet ederek ulaşmak yerine, rekabeti sınırlayıp ya da ortadan kaldırıp, kartelleşme veya tekelleşme yoluna giderek de ulaşmaya çalışabilmektedirler. Tabi bu durumda; ekonomik sistem olarak “piyasa ekonomisinin” benimsenmesiyle hedeflenen iktisadi etkinlik, yani ülke kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması, sağlanamıyor. İşte bu nedenle; ekonomik sistem olarak piyasa ekonomisini, içsel sorunlarından kaynaklanan sıkıntıları tecrübe edecek kadar uzun zamandır uygulayan devletler, teşebbüslerin piyasalardaki rekabeti engelleyici işlem ve eylemlerine karşı kamu gücünü kullanarak çeşitli düzenlemeler yapma yoluna gitmişlerdir. 19  Türkiye’de Pazar Ekonomisi Pazar ekonomisi kavramı, Batı ekonomilerine kıyasla Türkiye Cumhuriyeti için oldukça yeni sayılabilecek bir kavramdır. Ülkemizde uzun yıllar boyunca, 19. yüzyılda sermaye birikiminin ve endüstriyel devrimin gerçekleşmemiş olmasının da etkisiyle biraz da zorunlu olarak kamu/özel sektör karma ekonomi sisteminin hâkim olmasından sonra, 1980 yılında alınan 24 Ocak Kararları sonrasında ekonomik sistem olarak piyasa ekonomisi benimsenmiştir. Bu ekonomik model değişikliği sonucunda hazırlanan Anayasa, Devlet’e, piyasa ekonomisinin olmazsa olmazı, temel taşı olan piyasalardaki rekabetin korunması görevini vermiştir. Anayasa’nın 167. Maddesi Devlet’e “para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alma ve piyasalardaki fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşmeyi ve kartelleşmeyi önleme” görevini yükledi.  Fikri Mülkiyetin Önemi Endüstri devriminden sonra ortaya çıkan geleneksel imalat sektörlerinin aksine, bilgi çağının kilit ürünü, coğrafi sınır tanımayan ve kolayca kopya edilebilen fikirlerdir. Bu fikirler patent, telif hakları ve diğer fikri mülkiyet haklarıyla korunabilmektedir. Başka bir deyişle, yeni ekonomi sektörlerinde üretilen ürünlerin maddi ürünlerden çok gayri maddi ürünleri oluşturması ve ortaya çıkarılmasında katlanılan yüksek maliyet, ortaya çıkarılan ürünlerin korunması bakımından fikri mülkiyet haklarını gerekli kılmaktadır. Patent, telif hakları gibi yollarla fikri mülkiyet sahibine münhasır haklar verilmesi bilginin korunması için yeterli değildir. Bu noktada, özellikle dijital teknoloji ve internetin ortaya çıkmasıyla uygulama sorunları daha önemli hale gelmektedir. Dijital bilgi kolayca kopya edilebilmekte ve Internet vasıtasıyla anında dünyaya yayılabilmektedir Ortaya çıkarılan ürünlerin kolayca kopya edilebilmesi ve taşınabilmesi nedeniyle, firmalar fikri mülkiyet haklarını korumak amacıyla çok önemli uğraşlar vermektedir. Örneğin X bilgisayar firması, işletim sisteminin korsan olarak çoğaltılmasının önüne geçmek amacıyla fikri mülkiyet haklarıyla birlikte, orijinal ekipman üreticileri ile yakın işbirliği içerisine girerek işletim sistemi yüklenmemiş kişisel bilgisayar satışına sınırlama getirmektedir.  İhlallerin Ortadan Kaldırılması Rekabet uygulamasında önemli bir konu da rekabet ihlallerinin ortadan kaldırılması için alınması gereken önlemlerdir. Bu önlemler yapısal ve davranışsal olabilmektedir. ABD uygulamasında, bazı davalarda yapısal önlemler kullanılabilmekte ve bu önlemler pazarın yapısına doğrudan müdahale edilmesi yoluyla gerçekleşmektedir. Davranışsal önlemler ise firmaların çeşitli davranışları yapmaları ya da yapmamaları şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yeni ekonominin ortaya koyduğu özellikler karşısında ve özellikle Microsoft davasında bölünme kararı alınmasıyla uygun önlemlerin nasıl olması gerektiği konusunda yoğun tartışmalar başlamıştır. 20 İşlem Basamakları Öneriler  Bir aylık kişisel, ekonomik durumunuzu belirleyiniz.  Kaynaklarınız nelerdir, belirleyiniz  Vazgeçilemeyecek giderleriniz nelerdir?  Diğer giderleriniz nelerdir?  Kaynaklarınız giderlerinizi karşılıyor mu?  Borç almanız gerekir mi?  Sınıfınızda ekonomi ağırlıklı bir duvar gazetesi düzenleyiniz.  Bir hafta süreyle medyayı izleyerek ekonomik gündemi belirleyiniz.  Ekonomik gündem ile ilgili yazı ve resimleri, karikatür ve grafikleri toplayınız.  Gündemi iyimser ve kötümser bakışlarla arkadaşlarınıza yorumlatınız.  Bir ekonomi sözlüğü düzenleyiniz.  Ekonomi ile ilgili bilmediğiniz kelimeleri tespit ediniz.  Kelimelerin anlamlarını araştırınız.  Bilgisayar ortamında sözlük olarak yazınız.  Piyasada fiyatların oluşmasını açıklayan bir gösteri düzenleyiniz.  Alıcılar ve satıcılar olarak iki gruba ayrılınız.  Satıcıların arzını belirleyin.  Alıcıların talebini ve alım gücünü belirleyiniz.  Alış veriş işlemini başlatınız.  Arz, talep ve alım gücü değerlerini değiştirerek sonuçlarını görünüz.  Çevrenizdeki firmaların pazarlama stratejilerini izleyiniz.  Çevrenizde aynı işi yapan firmaları belirleyiniz  En iyi firmayı diğerlerinden ayıran özellikleri belirleyiniz. Hangi stratejileri uygulamaktadırlar?  Rekabet kurallarını belirleyiniz.  İnternetten rekabet ile ilgili yasaları indirip, inceleyiniz. UYGULAMA FAALİYETİ 21 Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Kıt kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları karşılama çalışmalarına ne denir? A Üretim B Tüketim C Ekonomi D İhtiyaç 2. Hangi durumda malın fiyatı düşer? A Malın tüketici talebi çok fazla olursa B Arz edilen mal miktarı çok az olursa C Aynı mal yerine kullanılabilecek hiç mal olmazsa D Mal ihtiyaçtan fazla miktarda piyasaya sunulursa 3. Susamış birisine bardakla su veriyorsunuz, verdiğiniz bardak sayısı arttıkça, azalan nedir? A Suyun faydası B Suyun arzı C Suyun fiyatı D Marjinal faydası 4. Aşağıdaki oranlardan hangisi en iyisidir? A İşsizlik, enflasyon ve üretim artış oranlarının düşük olması B İşsizlik, enflasyon ve üretim artış oranlarının yüksek olması C İşsizlik, enflasyon oranlarının düşük, üretim artış oranının yüksek olması D İşsizlik düşük, enflasyon yüksek, üretim artış oranı düşük olması 5. Bir işletmenin pazarlama amaçlarına ulaşmak için uyguladığı çalışmalara ne denir? A Pazarlama stratejisi B Pazar araştırması C Haksız rekabet D Pazarlama ve satış 6. Pazar payını korumak için hangisi yapılmaz? A Ürün çeşidi artırılır B Karşı firmalara saldırılır. C Tüketicilere değer verilir. D Firma çizgisini değiştirmez. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 22 7. Firmaların perakendecilerini mala boğması hangi pazarlama stratejisine girer? A Kanat saldırı savunması B Önce harekete geçme C Stratejik geri çekilme D Hareketli savunma 8. Bir firmanın rakibinin güçlü olduğu alana saldırması, tüm kaynaklarını rakibin alanına yığması, hangi pazarlama stratejisidir? A Bay pas saldırısı B Çevirme saldırısı C Cepheden saldırı D Kanattan saldırı 9. Rakibe belli aralıklarla küçük ataklar yapmak, moralini bozmak, yöneticisini, elemanlarını ayartmak hangi pazarlama stratejisidir? A Gerilla saldırısı B Çevirme saldırısı C Cepheden saldırı D Kanatlara saldırı 10. Hangisi haksız rekabet sayılmaz? A Rakibin kuyusunu kazmak, köstek olmak B Rakibin içine girmek, rakibi içine almak C Rakibin malını satmaktan vazgeçip, üretimine başlamak D Daha kaliteli ve gelişmiş bir ürünü piyasaya sunmak DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise “Uygulamalı Test’”e geçiniz. 23 B. UYGULAMALI TEST Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Birey olarak ekonomik amaçlarınızı tespit edebilir misiniz? 2. Bir işletmenin ekonomik amaçlarını tespit edebilir misiniz? 3. Piyasa fiyatının oluşmasında arz ve talep kavramlarının önemini öğrendiniz mi? 4. Bir işletmenin pazarlama bölümünde görevli olsanız, işletmenin pazarlama stratejilerini izleyebilir misiniz? 5. Pazarlamadan sorumlu kişi olsanız, pazarlama stratejileri hazırlayabilir misiniz? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1’İN CEVAP ANAHTARI 1 C2 B3 D4 C5 A6 D7 B8 C9 A10 D PARA İLE SATILMAZ. KAYNAKÇA Başbakanlık, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. CONSULİNG Moso, Strateji Danışmanlığı, Web Sitesi. DEMİRÖZ Ali, Yeni Ekonomide Rekabet Kuralları, Rekabet Kurumu Yayınları, Ankara, 2003. Reklam Atölyesi, İnternet sitesi. KAYA İsmail, Damla Damla Pazarlama, Babıali Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2004. KAYA İsmail, Muhterem Müşterimiz, Babıali Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2004. KAYA İsmail, Pazaryeri Pazarola, Babıali Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2004. NAİPOĞLU Sinan, Rekabet Kanunu Genel Gerekçesi 2 SMİTH Adam “Wealth of Nations”, Oxford University Pres, 1998. TEK BAYBARS Ömer, Pazarlama İlkeleri, Beta Basım Yayım Dağıtım İstanbul, 1999. TÜRKAY Orhan, Erdoğan Alkın, İktisada Giriş, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 2001. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Hazırlayan Türker TABANLI Teşekkürler. Sosyal Bilgiler Üretim Dağıtım ve Tüketim Ders Sosyal Bilgiler Üretim Dağıtım ve Tüketim Ders Notu Güncelleme 26 Şub 2019 9. Son Düzeltme El TesviyesiŞekil 13. Taban Modellemesi Tamamlanmış bitirilerek tezgahtan sökülen kalıplar son düzeltmelerinin yapılması için masalara götürülür. Burada çalışanlar tarafında zımpara ve spiraller yardımı ile son düzeltmeleri biter. Kalıplara basılırken içindeki havanın çıkması için hava kanalları açılır. Pimleri takılır ve basılmak üzere preslere gönderilirler. Preslerde birkaç taban numunesi basıldıktan sonra kalıplar tekrar geri getirilirler ve herhangi bir hata olup olmadığı burada kontrol edilir. Kalıpta hata varsa düzeltilir ve tekrar basıma yollanırlar. Hatalar düzeltilene kadar bu işlem devam eder. Kalıp modeli istenilen şekilde taban basmaya başlayınca müşteriye verilmeye hazırdır.[6].Yeni teknolojilerde ayakkabı taban tasarımı 3D yazıcıda yapılmaktadır. Yüksek üretim hızı, yüksek kalite güvenilirliği ve ince detaylardaki üstün hassasiyeti sayesinde karmaşık taban modellerini üretme konusunda başarıyla kullanılabilir. Çalışmalarda form tasarlandıktan sonra thermojet ile inşa edilmiş bir taban modeli çalışması görülmektedir. Bu modelde tasarım sırasında oluşturulan yüzey deseni de beraber üretilmiştir [6]. SensAble Free Form ile tasarlanmış ve küçük ölçekde 112 x 43 x 10 mm ThermoJet ile inşa edilmiş bir taban modeli çalışması Systems SLS Seçici Lazer Sisitemi sistemlerinde, geniş inşa malzemesi seçenekleriyle yüksek performanslı hızlı prototip ve kalıp uygulamalarına sahip Vanguard Si ve Vanguard si HS modelleri bulunmaktadır İleri üretim teknolojilerinde 3D printer SLS Vanguard sistemiyle elastik ayakkabı tabanı gibi karmaşık şekilli prototipler hiç kalıp kullanmadan direkt olarak 3D CAD verisine bağlı olarak inşa edilebilir [7]. İnşa sonrası emdirilebilen poliüretan dolgu malzemesi kullanıldığında ise yüzey kalitesi ve mukavemet artar. Şekil 15’de 3D printerda üretilmiş prototip ayakkabı tabanları görülmektedir. Bu yöntemle aynı zamanda poliüretanın rengine bağlı olarak istenilen renkte prototipler kolaylıkla, daha düşük maliyetlerde ve daha az işçilikle üretilebilirler. Şekil 14,15. Son İşlem Tesviyeden Sonra Ayyakabı Tabanı. 10. Sonuç Önemsemediğimiz ve belki de hiç dikkat etmediğimiz ayak tabanları bir çok aşamadan geçtiği numarasına hiç bir zaman aldanmayın. Yürüyüş ayakkabısı numaralandırma işi ne idüğü belirsiz bir iştir ve Amerikan Ölçüsü mü, Avrupa Ölçüsü mü? derken birçok karmaşa yaratır. Eğer; Ben 9 numara ayakkabı giyiyorum diye gidip de 9 numara yürüyüş ayakkabısı alırsanız ve bu ayakkabı da ayağınıza dar gelirse, yanlışı kendi hatanız dışında, botlarda ya da ayağınızda aramak çok gereksizdir. Eğer 10 numara olan ayakkabı ayağınıza daha iyi oturduysa, ki bunu sadece denedikten sonra anlayabilirsiniz, onu satın alın ve keyfini sürün. Kaynaklar [1].Yalcinkaya,Senai.,2016.”Makine Malzemelerinde Korozyon ve Yüzeysel Koruma” Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Ders Notları, İstanbul,Türkiye. [2]. Koshy, P., Ives, Jahanmir, S., 1999 “Simulation of diamond-ground surfaces” International Journal of Machine Tools & Manufacture 39 -1451–1470. [3]. Yalcinkaya, Senai.,2016. Marmara Üniversitesi,Teknoloji Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Kalıp Tasarımı, Ders Notları,İstanbul,Turkiye. [4]. Polimers Handbook, Vol. 3, Propertiesion MaterialsSpecial-Purpose Ninth Edition, ASM Handbook Committee, American Society for Metals, Materials Park, OH, 1980. [5]. TS 291, 2006.“Ayyakkabı Tabanı Standardları “, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, Türkiye. [6]. [7]. Yalcinkaya,Senai.,2016.”Gelecek Teknoloji 3D Printer” İleri Üretim Teknikleri, Ders Notları,Marmara Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi Makina Mühendisliği, İstanbul,Turkiye. [8]. Yalçınkaya,Senai.,2016.”CAD Tasarımı”, Marmara Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi Makina Mühendisliği, İstanbul,Turkiye. Ayakkabı 3500 civarlarında Mısırlılar tarafından bulundu. 720 derece kuma basmamak için buldukları bu muhteşem alet, artık hayatımızın olmazsa olmaz parçalarından. Bu yazımda ayakkabının nasıl yapıldığını, bu işi Türkiye’de seri üretime döken ilk firmalardan olan AS Ayakkabı’nın tesislerinde çektiğim fotoğraflar ile Nasıl Tasarlanır?Ayakkabı, belli bir kalıp üzerinde dikilmiş deri parçaları gibi gözükebilir ama kesiminden dikimine her aşaması ayrı zorluklarla dolu. Ayakkabının tasarım aşaması, diğer tüm aşamaları etkilediği için oldukça önemli. Tasarım aşaması ülkemizde ünlü yabancı markaların ayakkabıları satın alınarak başlıyor. AS Ayakkabı, sadece deri erkek ayakkabısı üreten bir firma olduğu için Salvatore Ferragamo, Bruno Magli, Soldini ve Prada ağırlıklı alım yapıyor. Satın alınan ayakkabılar özenle “yarılıyor”, jargonu o. Yarılan ayakkabılar, kalıpları kopyalanmak üzere kalıpçılara yollanıyor. Kalıplar, balmumuna benzer bir maddeden geldikten sonra, tasarımcılar çalışmaya başlıyor. Milim milim ölçüm yaparak üzerine “ıstampa” denilen, ayakkabının silüeti çiziliyor. Istampa daha sonra parçalanarak, lazerli deri kesim makinesinin bilgisayarına scan ediliyor. Istampa parçaları derinin üzerine bir projektör ile yansıtılıyor ve kesim bıçağı bu parçaların üzerinden tamamlanan deri parçaları, “saya” haline getirilmek üzere sayacılara gönderiliyor. Saya, ayakkabının kalıba sokulmadan önceki halini aldığı evre. Sayacılar deri parçalarını dikmeye başlıyorlar. Deriler dikildikten sonra burun kısmına “bombe”, top kısmına “fort” yerleştiriliyor. Fort ve bombe ayakkabının kalıptan çıktıktan sonra dik durmasını dikildikten sonra, kalıplanmak üzere üretim bandına alınıyor. Sayanın önce burun, daha sonra topuk kısmı kalıba monte ediliyor. Ön ve arka monte tamamlandıktan sonra kalıp sıcak fırına veriliyor ve deri iyice kalıbın şeklini alıyor. Kalıbın taban kısmı, tabana yapıştırılmadan önce iyice zımparalanıyor. Zımparalanan ayakkabılar, tabanların yapıştırılma işlemi olan “üste” bölümüne geçirilmeden önce finisaj işleminin ilk evresini görüyor. Finisaj işlemi ayakkabının modeline göre değişiklik gösteriyor. Deriyi karartma, yakma, mumlama ve buhara tutma gibi aşamalardan geçebiliyor. Finisajın ilk evresinden çıkan sayalar, üsteye gönderilip tabanları atılıyor. Tabanlar ilaçlanıp kalıba yapıştırıldıktan sonra ayakkabılar tekrar fırına ve hemen sonra soğuk şoklayıcıya sokuluyor. Donan ayakkabılar makineden çıktıktan 10 dakika sonra kalıbından ayırılıyor. Kalıptan ayrılan ayakkabılar bağcıklarının takılması, mostralarınıntabandaki deri kısım yapıştırılması ve kutulanmaları için ikinci finisaj bölümüne getiriliyor. Bu finisaj evresinde süet ayakkabılar tüylenmemesi için tekrar yakılıyor, deri ayakkabılar son defa mumlanıyor ve etiketleri ilk örnekleri üretildiğinde fotoğraflanıyor ve üretim için kullanılan ERP sistemine fotoğrafları aktarılıyor. ERP sisteminde her ayakkabı için gerekli olan malzeme miktarı ayrı ayrı belirtiliyor. Kaç desimetrekare deri gerektiği, taban ve kalıp kodları, finisaj detayları bu reçetede yer alıyor. As ayakkabı arşivinde yer alan birkaç model aşağıda yer alıyor. Türkiye’nin en çok satılan rok modellerinden Çift katlı kösele kullanılan nadir ayakkabılardan Klasik bir loafer modeli Kauçuk enjeksiyonlu kösele taban Lacivert süet ve natürel kösele Siyah açma deriler çok popülerAyakkabı Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?Ayakkabı satın alırken önce iç astarının deri olup olmadığına bakın. Özellikle dana derisinden yapılan astar, ayak kokusunu büyük ölçüde önler. İkinci olarak dikkat etmeniz gereken nokta tabanı. Ayakkabı tabanları EVA adı verilen süngerimsi bir madde, kauçuk, kösele veya neolit adı verilen suni köseleden yapılmaktadır. Bu aralar kauçuk ve EVA ayakkabılar çok popüler. Kösele, deriden yapıldığı için diğer taban çeşitlerine göre oldukça pahalı kaldığından fazla satılmıyor. Kösele diye elinize aldığınız ayakkabıların yüzde 90’ı neolit tabanlıdır. Ayakkabıların üzerinde aşağıdaki simgenin olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Bu simge, dünyanın heryerinde gerçek derinin simgesidir. Ayakkabınızı seçtikten sonra mutlaka kalıbın ayağınıza göre olduğunu kontrol edin. Bazı kalıplarda 40 bazı kalıplarda 41 giyiyor olabilirsiniz. Ayakkabı denenmeden kesinlikle satın Ayakkabı Çeşitlerine Verilen İsimler“Ayakkabı Nasıl Temizlenir?” yazımı okumayı unutmayın.

ayakkabının üretim dağıtım tüketim aşamaları